Zadrzechnia widziana koło Białegostoku
Zadrzechnia fioletowa jest gatunkiem pszczoły samotnicy, a wzmianki o jej obserwacjach na terenie Polski pochodzą z XIX i XX wieku. To błonkówka wielkości około 3-3,5 cm długości. Jej ciało łącznie z nogami jest koloru ciemnofioletowego prawie czarnego. Charakteryzuje się krępą budową, prawie nieowłosionego o czarnym zabarwieniu odwłoka, długimi pięknie mieniącymi się w słońcu w kolorach fioletu i granatu skrzydłach. Żywi się nektarem i pyłkiem z 17 gatunków roślin na terenie naszego kraju, takich jak robinia akacjowa, wisteria, groszek pachnący, lobelia, żmijowiec zwyczajny, kłosowiec pomarszczony i inne.
Zadrzechnia fioletowa zwana także czarną lub fioletową pszczołą to największa pszczoła w Polsce. Od II wojny światowej nie widziano u nas zadrzechni fioletowej. W 2002 roku uznano ją za gatunek wymarły. Dlatego też takson ten pojawił się w Polskiej „czerwonej księdze” zwierząt – bezkręgowce z 2004 roku, gdzie zaliczono go do kategorii zagrożenia CR (takson krytycznie zagrożony).
“Ochrona gatunkowa zwierząt dziko żyjących ma w Europie wielowiekową tradycję; w Polsce przepisy ochronne dotyczące niektórych gatunków zwierząt, m.in. bobra Castor fiber i tura Bos primigenius wprowadzono już w średniowieczu (XI i XII w.)”.
https://www.iop.krakow.pl/pckz/default10ba.html?nazwa=ozwi&je=pl
Na terenie Polski występują dwa gatunki błonkówek z rodziny pszczołowatych Xylocopinae reprezentowane przez zadrzechnię fioletową (Xylocopa violacea L.) oraz zadrzechnię czarnorogą (X. valga L.) Pierwsza z nich charakteryzuje się fioletowym kolorem. Pszczoły te żyją w ciepłych i suchych miejscach, zwykle starodrzewach, starych konarach drzew. Nie są agresywne, jednak mogą bronić gniazda i zaatakować.
Zadrzechnia Valga ma ciało koloru czarno-niebieskiego gęsto pokryte purpurowymi włoskami. Nieduże skrzydła o purpurowym odcieniu. Długość ciała od 20 do 27 mm. Owady te preferują takie gatunki roślin zielnych jak: komonica zwyczajna, kozibród łąkowy, świerzbnica polna, orlik pospolity, cieciorka pstra, żmijowiec zwyczajny, lebiodka pospolita, mierznica czarna, koniczyny oraz drzewa i krzewy: szczodrzeniec, śliwa, głóg czy kruszyna.
Do tej pory w badaniach entomologicznych pszczoły te występowały na południu Polski, na terenach takich jak Dolny Śląsk (Wrocław, Opole, Strzegom, Legnica), Górny Śląsk (Zawiercie, Bytom) oraz Nizinie Krakowsko-Wieluńskiej i Wyżynie Lubelskiej. Justyna Zawada w 2018 roku podawała w doniesieniach obserwacje czarnej pszczoły w okolicach Mikołowa Kamionki [UTM CA56] 30 marca i 3 kwietnia 2018 roku w przydomowym ogrodzie.
Zadrzechnia fioletowa w województwie podlaskim!
Jej zasięg sięga coraz bardziej na północ, o czym przekonała się p. Renata Wiszowata 24 maja 2023 roku, obserwując w swym ogrodzie tego pięknego owada, w miejscowości Dobrzyniewo Duże koło Białegostoku. W trakcie obserwacji wykonano dokumentację fotograficzną, na podstawie której dokonano identyfikacji gatunku. (fot.1)
Zadrzechnia fioletowa od 2014 roku jest pod częściową ochroną, zaś zadrzechnia czarnoroga podlega ochronie ścisłej. Wcześniej od 2004 do 2014 gatunek ten był pod ścisłą ochroną gatunkową.
Jak podaje p. Izabela Krymusa fotografię zrobiła w Polanicy-Zdroju 8.06. o godz. 14.40. Jest tutaj dużo próchniejącego drewna i duża dzika łąka. A u mnie w ogrodzie przeważają rośliny miododajne, paraozdobne- pisze na grupie Fb.
A ten z kolei okaz widziany był przez p. Monikę Fijałkowską- Mokosę w 2021 roku w swoim ogrodzie w Wolimierzu (dolnośląskie).
Odnotowane miejsca zadrzechni w 2023 roku:
- Zachodniopomorskie: Morzyczyn nad jeziorem Miedwie
- Dolnośląskie: Wrocław i okolice, Bielawa, Wolimierz
- Śląskie: okolice Rudnika, Ochaby Małe
- Opolskie: Okolice Opola, Opole, Sidzina, Łambinowice
- Lubelskie: Chełm, Słubice
- Lubuskie: Zielona Góra (Jeleniów), Górzyca
- Podlaskie: Białystok, Dobrzyniewo Duże
- Mazowieckie:
- Dolnośląskie: Polanica-Zdrój
- Kujawsko-pomorskie: Błędowo (bez zdjęcia)
- …. [lista do uzupełnienia]
[za pozwoleniem autora]
[za pozwoleniem autora]
A czy Ty widziałeś/-aś czarną pszczołę z fioletowo-niebieskimi skrzydełkami? Napisz w komentarzu: miejsce i datę obserwacji oraz prześlij zdjęcie. Zgłoś ją także do Stowarzyszenia Natura i Człowiek, które zajmuje się badaniem populacji zadrzechni w Polsce.
Literatura:
- https://www.iop.krakow.pl/pckz/default10ba.html?nazwa=ozwi&je=pl
- Schulz, M., Ścibior, R., Badurowicz, K., Łoś, A., Bajda, M., Tyszczuk, J., … Strachecka, A. J. (2017). Feasibility of Preparing Nesting Box and Luring Large Solitary Carpenter Bee, Xylocopa Valga. Journal of Apicultural Science, 61(2), 263–267. doi:10.1515/jas-2017-0017
- Wiśniowski B., Holly M., Zadrzechnia czarnoroga Xylocopa valga Gerstaecker, 1872 (Hymenoptera: Apidae) w Bieszczadzkim Parku Narodowym, Acta entomologica silesiana, Vol. 27: (online 007): 1–2; http://doi.org/10.5281/zenodo.2616178
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Zadrzechnia_fioletowa
- https://insektarium.net/hymenoptera-2/apidae-pszczolowate/xylocopa-valga-zadrzechnia-czarnoroga/
- https://prenumeruj.forumakademickie.pl/fa/2019/07-08/zamieszanie-wokol-czarnej-pszczoly/
- https://www.gov.pl/web/gdos/czarna-pszczola-jak-skutecznie-wspierac-jej-ochrone?fbclid=IwAR2vy15l9w5hMuYx3Q0nBBPBrcMJooh2ZPNlV9EayAmyqGiTjXL4r0l2VuU
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Zadrzechnia_czarnoroga
